Μικρός, καθημερινός σεξισμός

-Τι μωρό είναι αυτό ρε!
-Άνετα θα την έβαζα κάτω.
-Κοπελιά, τι κάνεις το βράδυ;
-Γιατί είναι μόνη μία τόσο όμορφη κοπέλα σαν και εσένα;

Απλές, καθημερινές φράσεις, τις οποίες και να τις ακούσουμε δε θα νιώσουμε τίποτα ιδιαίτερο, «είναι κάτι συνηθισμένο» θα πούμε.
Κι όμως δεν αναγνωρίζουμε το πραγματικό περιεχόμενο μιας (όχι και τόσο αθώας) κουβέντας που ακούμε καθημερινά τριγύρω μας. Δεν αναγνωρίζουμε την πραγματική προέλευση και το πραγματικό νόημα φράσεων σαν και τις παραπάνω.

Η γυναίκα, όπως και ο άντρας, είναι άτομο, πολίτης με προσωπικότητα, ενδιαφέροντα και ευαισθησίες. Το «περίβλημα» είναι το έξτρα, και πολλές φορές ουδεμία σχέση έχει με το «εσωτερικό». Το ίδιο ισχύει αντίστοιχα και για τον άντρα.

Και αυτό ακριβώς είναι που δεν φαίνεται να κατανοούν όσοι (και όσες) δέχονται τέτοιου είδους φράσεις χωρίς αντίδραση, χωρίς την παραμικρή ενόχληση. Γιατί αυτές οι φράσεις είναι που δίνουν όλη την προσοχή μας προς έναν άνθρωπο – στην περίπτωσή μας μια γυναίκα – κρίνοντάς τον μόνο από την εξωτερική του εμφάνιση, και από το γεγονός ότι είναι γυναίκα.

Ο σεξισμός είναι μία διάκριση, σύμφωνα με την οποία ένας άνθρωπος δεν κρίνεται από τα ταλέντα και τις ιδιαιτερότητές του, αλλά από το φύλο του και μόνο. Ο σεξισμός υπήρχε πάντα στην ελληνική κοινωνία, καθώς η πατροπαράδοτη αντίληψη ήθελε τη γυναίκα αδύναμη, ευάλωτη, νοικοκυρά και μάνα, που δεν επιτρέπεται να δουλεύει, ενώ ο άντρας είναι ο «στυλοβάτης» του σπιτιού, σκληροτράχηλος, απόμακρος που δε σηκώνει και πολλά πολλά.

Στην Ευρώπη ο πολιτικός Φιλελευθερισμός και τα κινήματα για τη χειραφέτηση έσπασαν αυτά τα ταμπού. Στην Ελλάδα, ο φιλελευθερισμός και τα δικαιώματά μας ήταν άγνωστα και ξενόφερτα. Έγινε μια προσπάθεια πρόχειρης και τσαπατσούλικης εισαγωγής τους στα κοινωνικά ιδεώδη, με αποτέλεσμα ο ενστερνισμός της φιλοσοφίας της ισότητας να μην έχει ολοκληρωθεί μέχρι και στις ημέρες μας.

Παρατηρείται λοιπόν συχνά μια αντιφάσκουσα λογική: Οι άνθρωποι που κατηγορούν το φασισμό, το ρατσισμό, τις διακρίσεις, είναι συχνά οι άνθρωποι που θα πουν «Δε χτυπάω γυναίκες», «Τράβα στην κουζίνα σου», «πρόσεχε μη σκίσεις κανένα καλσόν», «γιατί σας δίνουν τιμόνι εσάς;» και άλλα πολλά. Και δεν έχει να κάνει μόνο με καθημερινούς και πολλές φορές αμόρφωτους ανθρώπους. Μέσα στο Ναό της Δημοκρατίας, στη Βουλή, έχουν ακουστεί ουκ ολίγες φορές σεξιστικά σχόλια προς τις γυναίκες βουλευτές από ανθρώπους «διαβασμένους» και «προοδευτικούς».

Μην ξεχνάμε όμως πως σεξισμός δεν υπάρχει μόνο από τη μία πλευρά. Από το φόβο μας μη κατηγορηθούμε για σεξιστές, δώσαμε στις γυναίκες κάποιες προκλητικές ασυλίες και διευκολύνσεις, οι οποίες δεν εξαλείφουν το σεξισμό, απλά τον αντιστρέφουν. Σεξιστικά είναι και τα «ladies night» που διοργανώνουν διάφορα νυχτερινά μαγαζιά, δίνοντας έκπτωση μόνο στις γυναίκες πελάτισσες του μαγαζιού.

Σεξιστική είναι η αντιδημοκρατική ποσόστωση των κομμάτων, που μπορεί να στείλουν σε καίριες θέσεις των (εσωκομματικών συνήθως) οργάνων τους γυναίκες που έχουν λάβει ελάχιστο αριθμό ψήφων, και να αποκλείσει άντρες που μπορεί να έχουν λάβει ακόμα και τρεις φορές μεγαλύτερο αριθμό από αυτές. Κυρίως όμως, όχι μόνο σεξιστικό, αλλά και άδικο, είναι το «ζητείται κοπέλα», «ζητείται σερβιτόρα». Που ακούστηκε πως ένας άντρας δε ξέρει να φτιάχνει καλούς καφέδες, να σερβίρει, ή να παίρνει παραγγελίες;

Το πιο σύνηθες επιχείρημα είναι πως λόγω της φύσης μας είμαστε φτιαγμένοι για διαφορετικά επαγγέλματα και διαφορετικές αρμοδιότητες. Πράγμα όμως λανθασμένο. Δεν υπάρχουν καθαρά αντρικές και καθαρά γυναικείες δουλειές. Υπάρχουν δουλειές όπου ένας άντρας θα τα κατάφερνε καλύτερα από μια γυναίκα (λόγω μυϊκής μάζας πχ) και αντιστρόφως. Αλλά κανείς δε μπορεί να αποκλειστεί από οποιονδήποτε τομέα ενασχόλησης λόγω του φύλου του.

Όταν η κοινωνία λοιπόν κρίνει έναν άνθρωπο από χαρακτηριστικά που δεν επέλεξε ο ίδιος, όπως το χρώμα, η φυλή, η σεξουαλική προτίμηση, η εξωτερική εμφάνιση και το φύλο, τότε βαδίζουμε στα επικίνδυνα χωράφια του ρατσισμού. Και οφείλουμε να παραδεχτούμε πως η ελληνική παράδοση έχει ένα ιδιαίτερο ταλέντο στο να είναι λανθασμένη και οπισθοδρομική. Και όταν ο ρατσισμός προέρχεται από την παράδοση, τότε καταφέρνει να κρυφτεί καλά και να επιβιώσει μέσα στην κοινωνική συνείδηση και κατ’επέκταση, στην πολιτική κουλτούρα ενός λαού.

Δεν αναγνωρίζουμε λοιπόν το λανθάνων σεξισμό που κρύβεται πίσω από μια κουβέντα, ένα σφύριγμα, ή ένα «κάρφωμα» με τα μάτια.
Γιατί αυτό ακριβώς είναι που κάνει το σεξισμό, και την κάθε μορφή διάκρισης επικίνδυνη: το ότι την έχουμε συνηθίσει.