Περιεργόφις: Απολιθώματα σπονδύλων

Δύο φίδια 6 εκατ. ετών που εντοπίστηκαν μόνο στην Ελλάδα!

Δύο νέα είδη φιδιών που δεν έχουν εντοπιστεί πουθενά στον κόσμο, ταυτοποίησε σε απολιθώματα ηλικίας περίπου 5,5-6 εκατομμυρίων χρόνων που είχαν βρεθεί σε περιοχή έξω από τις Σέρρες Έλληνας ερευνητής, ο οποίος, μέσα από την αυστηρή επιστημονική διαδικασία ελέγχου, τα «βάφτισε» με τις ονομασίες «Περιεργόφις μικρός» (Periergophis micros) και «Παραξενόφις σπάνιος» (Paraxenophis spanios). «Τα δύο αυτά νέα φίδια ονομάζονται γιατί είναι εντελώς νέα γένη και είδη και απολύτως διαφορετικά από οποιοδήποτε άλλο είδος. Το περίεργο και το παράξενο είναι ότι τέτοια ανατομία σε σπονδύλους δεν έχει παρατηρηθεί πουθενά, δεν υπάρχει τίποτα, ούτε σε σύγχρονα ούτε σε εξαφανισμένα φίδια, που να πλησιάζει έστω τη μορφολογία αυτών των δύο νέων ειδών» αποκαλύπτει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο παλαιοντολόγος δρ Γιώργος Γεωργαλής (Πανεπιστήμιο του Τορίνου), ο οποίος μόλις δημοσίευσε την επιστημονική του εργασία για το θέμα σε συνεργασία με άλλους επιστήμονες από Πανεπιστήμια της Γερμανίας, Τσεχίας και Ελβετίας.

Όπως εξηγεί, τα δύο φίδια «είναι τόσο ξεχωριστά που δυσκολευόμαστε να τα κατατάξουμε σε κάποια γνωστή οικογένεια και καταλαβαίνουμε αμέσως ότι είναι κάποια καινούργια είδη».

«Είναι σαν να βλέπουμε κάτι και να σκεφτόμαστε “αυτό δεν θα έπρεπε να υπάρχει” γιατί δεν έχει εντοπιστεί πουθενά», αναφέρει. Περιγράφοντας τα φίδια από τα λίγα στοιχεία που μπορούν να δώσουν οι σπόνδυλοι στα απολιθώματα, τονίζει ότι ο « Περιεργόφις» ήταν μικρό φίδι και αρκετά λεπτό, καθώς οι σπόνδυλοί του είναι μόλις λίγων χιλιοστών, ενώ ο «Παραξενόφις» ήταν πιο μεγάλος. Ο δρ Γεωργαλής ξεκαθαρίζει μάλιστα ότι για την «ονοματοδοσία» που έγινε πριν από την επιστημονική δημοσίευση, οι αρμόδιοι κριτές συμφώνησαν απόλυτα ότι είναι κάτι που δεν το έχουν ξαναδεί και συναίνεσαν να προχωρήσει στη… βάπτιση.


Παραξενόφις

Ο… λάκκος με τα ερπετά στα Μαραμένα Σερρών!
Η έρευνα του δρ Γεωργαλή βασίστηκε σε υλικό που είχε συγκεντρωθεί από το Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης τη δεκαετία του 1980 από ανασκαφές σε όλο τον ελλαδικό και μεσογειακό χώρο, με κύριο ενδιαφέρον τα θηλαστικά.

«Είχαν συλλέξει τότε πολλά απολιθώματα ερπετών που έμειναν στο συρτάρι για πολλά χρόνια, και ειδικά στην περιοχή «Μαραμένα», λίγα χιλιόμετρα έξω από τις Σέρρες, έκαναν ανασκαφές για τρία χρόνια σε συνεργασία με τα τοπικά πανεπιστήμια μαζεύοντας υλικό που σε μεγάλο μέρος παρέμεινε αταξινόμητο, και μέρος του διδακτορικού μου βασίστηκε σ’ αυτήν τη συλλογή». Πρόκειται για απολιθωμένα ερπετά και αμφίβια με ηλικία γύρω στα 5,5 με 6 εκατομμύρια χρόνια πριν, δηλαδή κατά το τέλος της Μειόκαινου εποχής και αρχή της Πλειόκαινου.

«Η εποχή αυτή», διευκρινίζει, «είναι σημαντική για την Ευρώπη γιατί ακριβώς τότε συνέβη η λεγόμενη “Μεσσηνιακή Κρίση Αλατότητας” που είχε ως αποτέλεσμα τεράστιες κλιματικές αλλαγές σε όλη τη περιοχή, με μέρος της Μεσογείου να έχει αποξηραθεί».

Για τον δρ Γεωργαλή αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι η ερπετοπανίδα των Μαραμένων «είναι μακράν η πιο πλούσια εκείνης της εποχής σε όλη την Ευρώπη» και αποτελείται από τουλάχιστον 30 διαφορετικά είδη σαλαμανδρών, βατράχων, χελωνών, σαυρών και φιδιών. Ανάμεσα τους, εκτός από τα δύο νέα φίδια, ξεχωρίζουν οι γιγάντιες σαλαμάνδρες, παρόμοιες με τον σημερινό Andrias της Κίνας, οι κόμπρες, οι μεγαλόσωμες οχιές, οι βαράνοι που είναι μεγαλόσωμες σαύρες, και οι άποδες σαύρες κονάκι και τυφλίτης που ζουν και σήμερα στην Ελλάδα, καθώς και μια τρίτη άποδη σαύρα που έχει πλέον εξαφανιστεί από την Ευρώπη, ο Οφίσαυρος (Ophisaurus).


Δόντι οχιάς από τα Μαραμένα

«Κατά τη Μεσσηνιακή Κρίση Αλατότητας ένα μεγάλο μέρος της Μεσογείου αποξηράνθηκε, δημιουργώντας τύπους ερήμου, και γι’ αυτό εικάζουμε ότι ευνοήθηκε η μετανάστευση κάποιων ζώων από περιοχές της Ασίας ή της Αφρικής, στην Ευρώπη» αναφέρει ο ειδικός. «Στα Μαραμένα όμως», συνεχίζει, «έχουμε κάτι εξωπραγματικό, με 30 τουλάχιστον διαφορετικά είδη ερπετοπανίδας, που ξεπερνά κατά πολύ οτιδήποτε άλλο στην Ευρώπη».

Πώς όμως εξηγεί αυτό το φαινόμενο της συγκέντρωσης εντυπωσιακού αριθμού ερπετοπανίδας στα Μαραμένα;

«Πιστεύουμε ότι η θέση, ο ελλαδικός δηλαδή χώρος, έδρασε ως χώρος καταφυγίου για τα ερπετά και αμφίβια της κεντρικής Ευρώπης τα οποία εξαφανίστηκαν από κείνη την περιοχή. Ζώα από τα Μαραμένα που είναι τελείως νέα είδη και δεν έχουν κανέναν συγγενή πουθενά, δεν μπορούμε να καταλάβουμε από που ήρθαν και πιθανολογούμε ότι “μετανάστευσαν” από την Αφρική εκμεταλλευόμενα τις ερήμους που δημιουργήθηκαν από την αλατότητα για να περάσουν από την Αφρική στην Ελλάδα».

Αν και χαρακτηρίζει την περιοχή ως έναν «παράδεισο για τα ερπετά», ο δρ Γεωργαλής θεωρεί ότι απαιτείται σίγουρα πιο πλήρες υλικό για να πούμε με βεβαιότητα πού οφείλεται το γεγονός αυτό. Η ύπαρξη όμως πληθυσμού από κόμπρες και βαράνους αποδεικνύει, σύμφωνα με τον επιστήμονα, ότι στην περιοχή υπήρχε ένα θερμό κλίμα με υγρασία, λόγω μιας λίμνης και ενός δάσους με ανοίγματα.

Δόντι βαράνου

Ειδικά δε για τους βαράνους, ο δρ Γεωργαλής έχει εντοπίσει τέσσερις διαφορετικούς τύπους δοντιών, γεγονός που αποδεικνύει είτε ότι υπάρχουν περισσότερα είδη είτε ότι υπάρχει κάποια ποικιλομορφία μέσα στο ίδιο είδος. «Συνήθως στην Ευρώπη βρίσκουμε έναν ή δύο τύπους, αλλά τα απολιθώματα δοντιών που βρήκαμε διαφέρουν στην κυρτότητα και στο πόσο κοφτερά είναι» σημειώνει.

Καταλήγοντας τονίζει ότι θα συνεχίσει τις έρευνες σε όλο τον ελλαδικό χώρο, καθώς υπάρχει πολύ υλικό για να μελετηθεί και η επιστημονική του δημοσίευση αποτελεί ίσως «μια καλή ευκαιρία για να μάθουν στην περιοχή των Σερρών τη σημασία του τόπου τους».

Διαβάστε επίσης...

Εκδήλωση για τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου, με θέμα: «Χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά»

TweetO Πειραϊκός Σύνδεσμος, το Μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων και η Φιλολογική Στέγη Πειραιώς σας …

Κριτήρια επιλογής και όροι υποβολής διδακτικών σειρών και προαιρετικών βοηθημάτων για τη β’ ξένη γλώσσα δημοτικού σχολείου για το σχολικό έτος 2024-2025

Tweet Από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων ανακοινώνεται ότι για το σχολικό έτος 2024-2025 θα …

Οι απαντήσεις του υπ. Παιδείας σε θέματα σχολείων της Γερμανίας

TweetΣε συνάντηση του ΔΣ της ΕΛΜΕ Βόρειας Ρηνανίας Βεστφαλίας  Γερμανίας με τον Γενικό Γραμματέα   …

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *